Δημοσιεύτηκε στον «Εξάντα» τον Ιούνιο του 2010

Ο τίτλος του παρόντος διπλού άρθρου (ξεκινάει να γράφεται στα ελληνικά και τελειώνει στα γερμανικά και απευθύνεται αντιστοίχως σε δύο παραλήπτες) είναι εμπνευσμένος από σήματα τροχαίας στους αυστραλιανούς αυτοκινητόδρομους (Highways). Θέλει να πείσει και τις δύο πλευρές, Έλληνες και Γερμανούς, να «κατεβάσουν ταχύτητα» στις εκατέρωθεν προσβολές και επιθέσεις, καθώς αρχίζει βαθειά κρίση στις ελληνογερμανικές σχέσεις, και να σταθμίσουν πιο ψύχραιμα την κατάσταση. Ζούμε σε εποχή μεγάλης αβεβαιότητας και δεν ξέρουμε αν θα υπάρχει ακόμα το ευρώ στο τέλος του έτους, αν θα αντέξει η Ελλάδα τις αναταράξεις, αν θα ανοιχτούν ξανά χαρακώματα στην Ευρώπη.

Το κλίμα στις σχέσεις Ελλάδας-Γερμανίας δεν έχει αλλάξει προς το χειρότερο μόνον τώρα τελευταία, αλλά είναι δηλητηριασμένο εδώ και καιρό – με μονομερείς επιθέσεις από την πλευρά των γερμανικών ΜΜΕ. Οι γερμανικές κατηγορίες για την διακινδύνευση του ευρώ από τους Έλληνες οδήγησαν τις επιθέσεις αυτές στα άκρα – ως το σημείο οι Γερμανοί γελοιογράφοι να σχεδιάζουν την Ακρόπολη με τουρκική σημαία. Οι λόγοι της μεταστροφής αυτής είναι πολλοί: Η σημασία της Τουρκίας σαν στρατηγικός εταίρος της ΟΔΓ, η ανυπομονησία για την μη επίλυση της διενέξεως για το όνομα της «Μακεδονίας», η δυσαρέσκεια για τις παραγγελίες οπλικών συστημάτων όχι εδώ, αλλά στην Γαλλία κλπ. Σε καιρούς κρίσης όμως σαν την σημερινή προστίθεται ένας τελευταίος λόγος που υπερκαλύπτει όλους τους άλλους: Οι Γερμανοί φοβούνται ότι η συμμετοχή τους στο ευρώ γίνεται σιγά-σιγά ζημιογόνα και φαίνεται να ζητούν έναν αποδιοπομπαίο τράγο για να του φορτώσουν την ευθύνη για την τυχόν έξοδό τους απ’ την ευρωζώνη. Τα παραπάνω δεν μειώνουν καθόλου την σημασία της ελληνικής ευθύνης στην δημιουργία της παρούσας κρίσης και ιδίως στην παρ’ ολίγο χρεωκοπία της Ελλάδας, αλλά προσπαθούν να βάλουν τα πράγματα στην θέση τους. Η ευρωζώνη περνάει την μεγαλύτερη κρίση στην ιστορία της, επειδή αντιμετωπίζει κερδοσκοπική επίθεση στα κρατικά ομόλογα και την πιστοληπτική ικανότητα των αδύνατων κρίκων της, των χωρών δηλαδή εκείνων, όπως η Ελλάδα, που χρηματοδότησαν μιαν επίπλαστη και άνισα μοιρασμένη ευημερία με δανεισμό χωρίς αντίκρισμα στις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας τους, και ήδη πληρώνουν υψηλότατο τίμημα γι’ αυτό. Ενώ όμως δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι πρέπει να επιβληθεί δημοσιονομική πειθαρχία σε χώρες όπως η Ελλάδα, απ’ την άλλη δεν επιτρέπεται χώρες, όπως η Γερμανία, που είχε ως τώρα το μεγαλύτερο πολιτικό και οικονομικό όφελος απ’ την συμμετοχή της στην ΕΟΚ/ΕΕ και στην ευρωζώνη, να συμπεριφερθούν όπως οι μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές του χρηματιστηρίου, που αποχωρούν συναποκομίζοντας τα κέρδη τους, όταν τα πράγματα γίνουν δύσκολα. Η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης έχει μέλλον, μόνον όταν ο καθένας συναισθανθεί τις ευθύνες του την ώρα που το σκάφος κλυδωνίζεται σε βαριά θαλασσοταραχή.

Die Reaktionen von Politik und Medien in Griechenland seit diesem Frühjahr leiten eine neue Zeit griechischer Irrationalität im Vorzeichen der Krise ein: Der eigene Anteil an dem Fast-Bankrott des Landes wird weitgehend ausgeblendet, die Schuld den Anderen gegeben, die nicht schnell genug retten kommen. Eine maßlose Überschuldung hat sich über Jahrzehnte mit Vergeudung, Vetternwirtschaft, Skandalen, Amigo-Affären und Begünstigung von Seilschaften in Griechenland gepaart. Spezifisch-griechisch ist aber, dass zwei griechische Regierungen zweimal, jeweils zu Lasten ihrer vorausgegangenen politischen Gegner an der Macht, Griechenland des Betrugs an der Eurozone durch Übermittlung falscher statistischer Daten bezichtigt haben! Der diffuse Volkszorn auf den Straßen: „Diebe, bringt uns das gestohlene Geld zurück!“ bringt keinen Schritt weiter, er begünstigt bloß blinde Gewaltausbrüche und populistische Rattenfängerei von rechts und von links. Der Begriff „Korruption“ ist viel komplizierter als man denkt, wenn er sich auf ein ganzes Land bezieht, und treibt seine seltsamen Blüten, wenn Politiker und Bürger an einem schmierigen Strang ziehen – freilich mit unterschiedlicher Gewinnbeteiligung. Spezifisch-griechisch ist auch hier wiederum, dass der Staat in Griechenland immer als „Beute“ angesehen wurde. Diese Krise offenbart ein prinzipielles Manko am Funktionieren nicht des ohnehin dubiösen griechischen „Sozialstaates“, sondern des Rechtsstaates in Griechenland seit fast zwei Jahrhunderten und stellt den gefährlichsten Einschnitt in der Geschichte des Landes seit dem Ende der letzten Diktatur 1974 dar. Sie kann aber auch als Chance gedeutet werden, einen neuen Anfang zu machen, mehr Rationalität dem Land einzuimpfen, rechtsstaatliche Strukturen zu stärken. Vielleicht merken die Griechen jetzt – so die Hoffnung – , dass es letztendlich für sie nachteilig ist, die „Erstgeburt“-Rechte des Bürgers in der Demokratie gegen das „Linsengericht“ der Gunsterweisung an den Klienten im politischen System des Klientelismus einzutauschen.